Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie potwierdził stanowisko Rzecznika Praw Pacjenta, uznając, że stosowanie przez jeden z podmiotów leczniczych wlewów z witaminy C, kurkuminy, salinomycyny czy tzw. bioelektroterapii nie ma nic wspólnego z leczeniem zgodnym z aktualną wiedzą medyczną. Sprawa stała się kolejnym przykładem walki administracji publicznej z praktykami pseudomedycznymi.
Rzecznik Praw Pacjenta: brak podstaw naukowych
Postępowanie prowadzone przez Rzecznika Praw Pacjenta (RPP) obejmowało analizę metod stosowanych przez jeden z podmiotów leczniczych oferujących tzw. „terapie wspomagające” w leczeniu onkologicznym. Rzecznik pozyskał opinie sześciu konsultantów wojewódzkich w dziedzinach onkologii klinicznej, radioterapii i chirurgii onkologicznej, a także stanowiska Naczelnej Rady Lekarskiej i Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji.
Wszystkie zebrane materiały potwierdziły jednoznacznie: nie istnieją żadne wiarygodne dowody naukowe uzasadniające stosowanie kwestionowanych metod. W konsekwencji RPP uznał, że działalność lecznicy narusza zbiorowe prawa pacjentów i nakazał jej natychmiastowe zaniechanie stosowania praktyk niezgodnych z aktualną wiedzą medyczną.
Kara finansowa za kontynuowanie pseudoleczenia
Podmiot leczniczy zignorował decyzję Rzecznika, kontynuując stosowanie zakwestionowanych terapii. W efekcie nałożono na niego karę pieniężną w wysokości 245 tys. zł. Obie decyzje – zarówno merytoryczną, jak i dotyczącą kary – lecznica zaskarżyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.
Sąd: działalność lecznicza wymaga najwyższej staranności
W wyroku z 29 października 2025 r. (sygn. akt V SA/Wa 2854/23) WSA w Warszawie w całości podzielił stanowisko Rzecznika Praw Pacjenta. Sąd podkreślił, że polskie prawo nie rozróżnia świadczeń zdrowotnych na „uzupełniające”, „alternatywne” czy „wspomagające”. Każde świadczenie zdrowotne musi być udzielane zgodnie z aktualną wiedzą medyczną i opierać się na dowodach naukowych.
W uzasadnieniu wskazano, że działalność lecznicza jest działalnością regulowaną, której wykonywanie wymaga najwyższej staranności, profesjonalizmu oraz pełnej zgodności z przepisami prawa.
Dzień wcześniej, 28 października 2025 r., WSA oddalił również skargę podmiotu na decyzję o nałożeniu kary pieniężnej (sygn. akt V SA/Wa 1472/24). Sąd uznał, że wysokość kary była adekwatna i proporcjonalna do charakteru naruszenia, a lecznica faktycznie nie zaprzestała stosowania zakwestionowanych metod.
Lex szarlatan – nowe narzędzie w walce z pseudomedycyną
Rzecznik Praw Pacjenta Bartłomiej Chmielowiec, komentując wyrok, przypomniał, że bezpieczeństwo pacjentów wymaga skutecznych mechanizmów prawnych chroniących ich przed pseudomedycyną.
Nowelizacja ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, określana jako „lex szarlatan”, przewiduje m.in.:
- możliwość prowadzenia postępowań w sprawach praktyk pseudomedycznych,
- publikację decyzji administracyjnych RPP na stronie internetowej urzędu,
- bezwzględny zakaz stosowania i promowania metod leczniczych niepopartych dowodami naukowymi.
Ustawa z 25 czerwca 2025 r. nie weszła jednak w życie – została skierowana przez Prezydenta RP do Trybunału Konstytucyjnego w ramach kontroli prewencyjnej.
Odpowiedzialność podmiotów leczniczych a ochrona pacjentów
Sprawa pokazuje, że odpowiedzialność podmiotu leczniczego za zgodność stosowanych metod z aktualną wiedzą medyczną nie ma charakteru fakultatywnego – jest obowiązkiem wynikającym zarówno z ustawy o działalności leczniczej, jak i z ustawy o prawach pacjenta. WSA po raz kolejny potwierdził, że odstępstwa od tych standardów mogą skutkować dotkliwymi sankcjami administracyjnymi i finansowymi.
